Vastgoedboeken onderzoek Pointer (2), nu met antwoorden en nu ook met het onderzoeksrapport

Door Lesley Albers op 2 februari 2023

Internationale Herdenkingsdag
Foto Roel Wijnants

Schriftelijke politieke vragen over ‘Vastgoedboeken onderzoek Pointer’ (2).

6 september 2022

Geacht college,

Op 28 januari 2022 hebben wij, de PvdA, vragen gesteld aan het (vorige) college naar aanleiding van een interessant onderzoek van Pointer naar de Verkaufsbücher, oftewel de Vastgoedboeken.

Korte toelichting:
In de Verkaufsbücher (de vastgoedboeken) staan ruim 7.000 transacties in 224 gemeenten beschreven. Deze woningen en stukken grond werden door de Duitse bezetter afgepakt van de Joodse eigenaren, en vervolgens doorverkocht. Van de winst werden anti-Joodse maatregelen gefinancierd, zoals kamp Westerbork en treintransport naar andere kampen. Pointer doet (2020) onderzoek naar deze transacties. Meer informatie: Vastgoedboeken van de Duitse bezetter | KRO-NCRV .

Alle transactiedata uit deze vastgoedboeken staan ook online. Wij zagen dat daarin ook twee transacties (adressen) binnen onze gemeente Berg en Dal werden genoemd. Zie: De dataset waarmee alles begint: Verkaufsbücher | KRO-NCRV .

Alle (betrokken) gemeenten hebben vanuit Pointer een brief over dit onderzoek ontvangen. Veel gemeenten hebben vervolgens de adressen ook onderzocht of laten deze onderzoeken. De gemeente Berg en Dal heeft aangegeven de adressen niet verder te (laten) onderzoeken (een eerste onderzoek in het archief leverde niets op en nabestaanden hebben zich niet gemeld).

Wij waren teleurgesteld over het antwoord van het college dat wij kregen op 5 april 2022 (!). Citaat:”Er hebben zich na de publicatie van het onderzoek van Pointer geen nabestaanden gemeld bij de gemeente. Als zich alsnog een nabestaande of andere belanghebbende meldt, is de gemeente voornemens een nader onderzoek uit te laten voeren. Daarbij ligt het voor de hand om gebruik te maken van de expertise op dit onderwerp van de Radboud Universiteit Nijmegen”.

We weten natuurlijk helemaal niet wat eruit een dergelijk onderzoek zal komen. Maar wij hechten hoe dan ook belang aan het onderzoeken van deze adressen. Het maakt de misstanden uit die periode inzichtelijk en draagt bij aan het bewustzijn. Want ook in onze gemeente speelde dit. Die verhalen moeten worden verteld en niet alleen een transactie in de Vastgoedboeken van de voormalige bezetters blijven.

Er wordt in de beantwoording van onze vorige vragen gesproken over het pas onderzoeken na een melding van een belanghebbende. Dat is in dergelijke situaties natuurlijk niet altijd eenvoudig als we het hebben over eventuele familie / nabestaanden…

Maar er heeft zich wel een ander soort belanghebbende gemeld: de huidige eigenaar van één van de locaties die dit ook graag onderzocht wil hebben. Deze heeft zich al vóór de beantwoording van deze vragen gemeld en heeft zijn medewerking aangeboden. Hij kan meer informatie aanleveren en heeft dat ook al gedaan. Dit hebben wij vóór de beantwoording in april reeds doorgegeven aan de gemeente.

Wij dachten: nieuw college, nieuwe kansen. Bovendien hebben wij zelf e.e.a. uitgezocht en kwamen tot de conclusie dat het onderzoek bij/door de Radboud Universiteit naar verwachting slechts enkele uren in beslag zal nemen en de kosten voor het onderzoeken daarmee niet meer zal behelzen dan enkele honderden euro’s.

Gezien de beperkte kosten, het belang van een dergelijk verhaal en ook de ondersteuning voor dit onderzoek vanuit het Vrijheidsmuseum, opnieuw de vraag:

Bent u bereid de twee adressen voor te leggen voor onderzoek aan de Radboud Universiteit te Nijmegen?

Dit verhaal mag geen open einde hebben.

In afwachting van uw beantwoording,
met vriendelijke groet,

Lesley Albers en Henny van der Pol, PvdA Berg en Dal


4 oktober 2022

Het college heeft in heroverweging van uw vraag besloten om een kostenindicatie op te vragen bij de Radboud Universiteit Nijmegen naar aanleiding van de raadsvragen.

Als de kosten passen binnen de structurele budgetten, zal de gemeente opdracht geven om de bewuste locaties uit de Vastgoedboeken die binnen de gemeente vallen, Lindenlaan 12 te Groesbeek en Kouwedijk, zn. te Ooij (weiland), laten onderzoeken.

Overigens is bij ons geen informatie bekend van een huidige eigenaar van een van de locaties die over dit thema gegevens bij de gemeente heeft achtergelaten. Wij zijn u erkentelijk indien u die gegevens zou willen aanleveren, of ons in contact brengt met die eigenaar.


2 februari 2023

Heeft (een voorloper van) de gemeente Berg en Dal in het verleden vastgoed aangekocht dat onteigend was van Joodse eigenaren? Terwijl de gemeente wist dat de panden tegen een te lage prijs werden verhandeld? Het antwoord is nee.

Dit blijkt uit een onderzoek door de Radboud Universiteit. De aanleiding voor dit onderzoek waren vragen vanuit de gemeenteraad. Gelukkig is het antwoord negatief. Het rapport blijft niettemin interessant om inzicht te krijgen in dit deel van onze geschiedenis.


Lesley Albers

Lesley Albers

De afgelopen 4 jaar was ik raadslid en fractievoorzitter. Ik vind het een eer en een uitdaging om opnieuw gekozen te zijn tot de nieuwe lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen 2022. Ik vind het belangrijk dat jonge werkende moeders ook vertegenwoordigd zijn in de raad. Via onze website en sociale media houd ik jullie op de

Meer over Lesley Albers