Vastgoedboeken onderzoek Pointer, nu met antwoorden B&W en met reactie huidige bewoner

Internationale Herdenkingsdag
Foto Roel Wijnants

Ons raadslid Lesley heeft vandaag 27 januari – op de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust – de volgende kwestie aan de orde gesteld bij het college.
Hieronder zijn de antwoorden van 8 april j.l. verwerkt.
Op 9 februari ontvingen we een reactie van de huidige bewoner (toegevoegd onderaan dit artikel).
Op

Schriftelijke politieke vragen over ‘Vastgoedboeken onderzoek Pointer’.

Geacht college,

Wij kwamen een interessant onderzoek tegen van Pointer naar de Verkaufsbücher, oftewel de Vastgoedboeken.

Korte toelichting:
In de Verkaufsbücher (de vastgoedboeken) staan ruim 7.000 transacties in 224 gemeenten beschreven. Deze woningen en stukken grond werden door de Duitse bezetter afgepakt van de Joodse eigenaren, en vervolgens doorverkocht. Van de winst werden anti-Joodse maatregelen gefinancierd, zoals kamp Westerbork en treintransport naar andere kampen. Pointer doet (2020) onderzoek naar deze transacties.

Ook de eigen rol van de gemeente en rechtsherstel kan onderdeel zijn van het onderzoek. Meer informatie: Vastgoedboeken van de Duitse bezetter | KRO-NCRV.

Alle transactiedata uit deze vastgoedboeken staan ook online. Wij zagen dat daarin ook twee transacties (adressen) binnen onze gemeente Berg en Dal werden genoemd. Zie: De dataset waarmee alles begint: Verkaufsbücher | KRO-NCRV.

Alle (betrokken) gemeenten hebben vanuit Pointer een brief over dit onderzoek ontvangen. Veel gemeenten hebben vervolgens de adressen ook onderzocht of laten deze onderzoeken. De gemeente Berg en Dal heeft aangegeven de adressen niet verder te (laten) onderzoeken (een eerste onderzoek in het archief leverde niets op en nabestaanden hebben zich niet gemeld).

Een berichtje van ondergetekende op sociale media hierover (want: hoe zit dit bij ons, moeten wij ons hier niet bij aansluiten) bracht wat reacties op gang. O.a. de Gelderlander heeft gekeken hoe dit zit. Het blijkt dat verschillende gemeenten de onderzoeken naar de transacties bij de Radboud Universiteit hebben belegd, zij kunnen ook bij archieven waar wij niet bij kunnen. Daaraan zijn wel kosten verbonden.

Wij hechten hoe dan ook belang aan het onderzoeken en vertellen van deze verhalen. Het maakt de misstanden uit die periode inzichtelijk en draagt bij aan het bewustzijn. Want ook in onze gemeente speelde dit. Die verhalen moeten worden verteld en niet alleen een transactie in de Vastgoedboeken van de bezetters blijven.

Vragen:

1. Vraag: Bent u bereid de twee adressen toch voor te leggen voor onderzoek aan de Radboud Universiteit te Nijmegen? Afhankelijk van de kosten eventueel via een voorstel.
    
   Antwoord: Allereerst onze excuses voor de (te) late reactie op uw vraag. Door omstandigheden is dit verzoek blijven liggen.
    
   Een archiefmedewerker van de gemeente heeft naar aanleiding van vragen van Pointer in maart 2020 het archief van de voormalige gemeente Groesbeek onderzocht. In het Regionaal Archief Nijmegen is ook de inventaris van de archieven van de voormalige gemeenten Ubbergen en Millingen aan de Rijn geraadpleegd. In de drie archieven hebben we geen informatie over onteigening van Joods eigendom aangetroffen.
    
   Er hebben zich na de publicatie van het onderzoek van Pointer geen nabestaanden gemeld bij de gemeente. Als zich alsnog een nabestaande of andere belanghebbende meldt, is de gemeente voornemens een nader onderzoek uit te laten voeren. Daarbij ligt het voor de hand om gebruik te maken van de expertise op dit onderwerp van de Radboud Universiteit Nijmegen.
    

In afwachting van uw beantwoording,
met vriendelijke groet,

Lesley Albers, PvdA Berg en Dal

Beste Mw Albers,

Vorige week las ik het artikel in de Gelderlander, over geroofd Joods bezit. Erg fijn dat U zich inspant voor dit onderwerp.

Ik neem contact met U op, omdat het huis dat genoemd wordt in het artikel sinds enkele jaren in mijn bezit is. Bij de koop heb ik destijds oude notarisakten gekregen, met de eigenaarsgeschiedenis van de woning.

Hieruit heb ik een en ander kunnen reconstrueren: het huis is inderdaad geroofd van de Heer Hartog door de Duitsers. Daarna heeft de “Deutsche Grundsucksverwaltung” het huis per veiling verkocht. Na de oorlog, echter, is het huis weer onteigend van de koper, en in het kader van rechtsherstel weer in gezit gekomen van de familie Hartog (details hiervan weet ik niet, of het de Heer Hartog zelf is of nabestaanden), inclusief schadeloosstelling voor oorlogsschade aan het pand.

Kortom, ik ben bekend met dit verhaal, en heb een en ander aan notarisakten.

Mocht de gemeente verder onderzoek willen doen, dan zou ik dat van harte toejuichen, en ik ben graag bereid alle medewerking hieraan te verlenen.

Vriendelijke groet,
Bas van de Meerakker